Etherverse'in Kısa Tarihi
Gaz piyasası perspektifinden Ethereum ekosistemi hakkındaki son araştırmamızın üzerinden iki yıl geçti - bu çalkantılı ve hızlı gelişen sektörde oldukça uzun bir süre. O zamandan beri tamamen yeni kullanım durumları ortaya çıktı ve mevcut olanlar için ise yeni protokoller ortaya çıkarak pazar payı kazandı. Bu takip bülteni rötarlı bir şekilde ve Glassnode Studio'da yeni bir Ethereum aktivite kırılım ölçümlerinin yayınlanmasıyla aynı zamana denk geliyor. Topluluğumuz tarafından hangi içgörülerin keşfedileceğini görmek için sabırsızlanıyoruz - bu arada, müsaadenizle kendi görülerimizi paylaşalım.
Yayınlanan Yeni Metrikler
Bu yeni Ethereum kırılım metrikleri paketi artık Glassnode Studio'da mevcut:
– Pre-Set Dashboard Exploring the Etherverse
– Transaction Type Breakdown (Relative)
– Transaction Type Breakdown (Absolute)
– Gas Usage by Transaction Type (Absolute)
– Gas Usage by Transaction Type (Relative)
Motivasyon ve Metodoloji
Ethereum izin gerektirmeyen bir platformdur ve bu nedenle uygulanabilir bir doğal amacı yoktur. Anlaşılabilir bir şekilde, izinsiz bir platform, kullanımıyla deneysel olarak tanımlanır. Bu nedenle, Ethereum'u anlamak, tanımlanmasını kolaylaştıracak bir görevle başlar "ne için kullanıldığını gözlemlemek".
Kullanım için en iyi ölçüm aracının faaliyet türüne göre kullanılan göreli gaz miktarı olduğunu düşünüyoruz . İşlem sayısından daha az sezgisel olsa da, bu yaklaşımın kökleri Ethereum'un tasarımına dayanmaktadır:
- Ethereum platformunun verimi, blok başına mevcut gaz birimleriyle sınırlıdır. Kullanım durumları seyrek blok alanı için rekabet ederken, kazanan, yeterince yüksek ücretler sağlama imkanı tarafından belirlenir ve kaybedenler, platformda etkin bir şekilde fiyatlandırılır.
- Gaz piyasası çok rekabetçi olduğundan, gaz harcaması, kullanıcı talebinin ve kullanıcılar tarafından belirli bir kullanım durumu veya protokole atanan ekonomik değerin göstergesidir. Azalan gaz payının itibari para veya Ether terimlerinde hala artan harcamayı temsil edebileceğini ve bunun tersi olabileceğini unutmayın - bunun için Glassnode Studio'daki ilgili mutlak ücret değerlerine başvurmanız gerekebilir . Amacımız, Ethereum ekosistemindeki kullanım durumlarının yaygınlığını karşılaştırmak olduğundan, bu makalede yalnızca gaz paylaşımına odaklanıyoruz.
- Kullanıcı tarafından gerçek bir ekonomik harcamayı temsil ettiği ve bu nedenle manipüle edilmesi daha zor olduğu için işlem sayımı yerine gaz payını seçtik. İşlem sayılarının, özellikle ağ tıkanıklığının daha düşük olduğu dönemlerde yapay olarak şişirilmesi daha kolaydır.
Ethereum platformunda iki tür hesap vardır: özel anahtarlarla kontrol edilen harici olarak sahip olunan hesaplar (EOA) ve sözleşme kodları tarafından kontrol edilen sözleşme hesapları. Bir işlemdeki tüm gazı, kullanıcı odaklı talebi temsil ettiği için EOA'nın ilk sözleşmesine atfetmek adına bir karar verdik. İç işlemlerin muhasebeleştirilmesi farklı, ancak birbiriyle ilişkili bir tablo çizecektir.
Genel Bakış
Ethereum'un tarihine kapsamlı bir genel bakışla başlıyoruz. Şekil 1, Ethereum blok zincirine kaydedilen tüm işlemlerdeki göreceli gaz kullanımını, en baskın kullanım durumlarına ayrılmış olarak göstermektedir. Yedi farklı kategori incelememiz açısından önemli, bunlardan ikisi (Köprüler, MEV botları) sadece geçen yıl öne çıktı:
- Vanilya: Saf Ether, EOA'lar arasında transfer edilir ve sözleşme yapılmaz.
- Stablecoins: Değerleri , şirket veya bir algoritma tarafından zincir dışı bir varlığa sabitlenmiş olan değiştirilebilir tokenler. Çoğunluğu USD'ye sabitlenmiştir. Bu kategoriye USDT, USDC, UST, BUSD ve DAI başta olmak üzere 150'den fazla stablecoin dahil edebiliriz.
- ERC20: Bu makale kapsamında, stablecoin olmayan tüm ERC20 sözleşmelerini bu kategoriye dahil ettik.
- DeFi: Genellikle geleneksel aracılar olmadan, akıllı sözleşmeler olarak uygulanan onchain finansal araçlar ve protokoller. Bunlardan en popüler olanı şu anda merkezi olmayan borsalar (DEX'ler), ticaret tokenleri için eşler arası platformlardır. Bu kategoriye Uniswap, Etherdelta, 1inch, Sushiswap, Aave ve 0x gibi 90'dan fazla DeFi protokolü dahil ettik.
- Köprüler: Farklı blok zincirleri arasında tokenlerin transferine izin veren sözleşmeler. Bu kategoriye Ronin, Polygon, Optimism ve Arbitrum gibi 50'den fazla köprü dahil ettik.
- NFT'ler: Sahip olunabilen ve onchaine aktarılabilen benzersiz şekilde tanımlanabilen veri parçaları. Bu kategori, hem token sözleşme standartlarını ( ERC721, ERC1155 ) hem de bunların ticareti için NFT pazar yerlerini ( OpenSea, LookRare, Rarible, SuperRare ) içerir.
- MEV Botları: Madenci Çıkarılabilir Değer (Miner Extractable Value) botları, bloklar içindeki işlemleri yeniden sıralayarak, ekleyerek ve sansürleyerek kar amaçlı işlemler gerçekleştirir.
- Diğer: Bu kategori, yukarıda listelenen kategorilere dahil olmayan tüm işlemleri içerir. Örnekler, çok imzalı borsa sözleşmelerini, merkezi kredi platformlarını ve kumar sitelerini içerir.
Niteliksel olarak, bugünün kullanım dağılımı iki yıl öncesine göre çok farklıdır ve yukarıda bahsedilen her kategorinin payı çarpıcı değişikliklere sahiptir. Bunun, platformun gelişen doğasını ve onu değerlendirmek için gereken dinamik araştırma çerçevesini vurguladığına inanıyoruz – 2022'de Ethereum'a 2019'un Ethereum'uymuş gibi yaklaşmak açıkça yanlış yönlendirecektir. Verilerin önerdiği gibi, herhangi bir istikrar belirtisi de yok – tamamen 2024 Ethereum’unun bugünden oldukça farklı kullanılmasını bekliyoruz. Aşağıda, yedi bileşenin her birine daha ayrıntılı olarak bakacağız.
Vanilya
Kavramsal olarak, vanilya transferleri Ether'in bir para birimi olarak kullanıldığını temsil eder. Gaz tüketimi açısından bakıldığında, bu kullanım durumu ilk günlerde en baskın olandan (2015'te gazın% 80'i), son iki yılda ~% 10 aralığına geriledi. Başka bir deyişle: deneysel olarak, Ethereum öncelikle - hatta belirgin bir şekilde - kullanıcılar arasında ETH transferi için kullanılmaz.
Bununla birlikte, Ethereum blok zincirinin şimdi 2016'da olduğundan daha az Ether işlemi kaydettiğini varsaymak yanlış olur. Bunun nedeni, gaz limitlerinin tarih boyunca defalarca yükseltilmesidir. Ethereum 2015'te ilk piyasaya çıktığında, gaz limiti blok başına 5000 birim gazdı. O zamandan beri kademeli olarak 15 milyon hedef blok sınırına ulaştı ve Londra Yükseltmesi'nden sonraki ağ tıkanıklığı dönemlerinde iki katına çıkabilir. Bu nedenle, Ether transferlerinin göreceli önemi zamanla azalırken, mutlak verim birçok büyüklük sırasına göre arttı.
Stabil paralar
Stablecoin'ler Ethereum'da doğmadı, ancak ilk geliştikleri yer orası. USDT'nin daha düşük ücretler ve daha hızlı onay süreleri arayışında Bitcoin'den geçiş yapmasıyla öncülük edilen stablecoin'ler, gaz tüketiminde hızla bir güç merkezi haline geldi. Son üç yılda, Ethereum çoğu zaman Ether için olduğundan daha çok dolar için bir ödeme platformu olarak kullanıldı ve stabilcoinlerin aylık transfer hacimleri 2019'un sonlarından bu yana her ay Ether'den daha yüksek oldu.
USDT'nin yanı sıra, gelişen sabit paralar alanında hem merkezileştirilmiş (USDT ve USDC) hem de algoritmik (teşvik yapısı tarafından sürdürülen sabit, örneğin DAI ve UST) projelerin rekabeti giderek artıyor. Yine de, bu rekabetin dinamikleri yukarıdaki olay örgüsünden çıkarılamaz.
Ethereum üzerindeki itibari para cinsinden ücretler bir sorun haline geldiğinden, stablecoin'ler diğer blok zincirlerine doğru genişledi. Şu anda Tron platformunda Ethereum'da olduğundan daha fazla USDT bulunuyor . USDC, 8 farklı blok zincirini destekler. UST 10 taneyi destekler. Ethereum, merkezi olmayan genel amaçlı bir bilgisayar olarak kullanıldığı ölçüde, daha ucuz, daha hızlı veya her ikisi olan rakip platformlara pazar payını kaybetmeye devam edebilir.
Çok zincirli bir çağda platformlar ve protokoller arasındaki bu çoktan çoğa ilişkiye(many-to-many) dikkat edin. Platform yalnızca Ethereum değil, birçok protokol tarafından kullanılmaz - bu protokollerin çoğu birden fazla platformda çalışır. Stabilcoinleri hesaba katmadan Ethereum ekosistemini tam olarak anlayamazsınız - ve diğer zincirleri de incelemeden stablecoinlerin ekosistemini tam olarak anlayamazsınız.
ERC-20
Çoğu ERC-20 sözleşmeleri olarak uygulanan değiştirilebilir tokenler için, 2018'deki gaz pazar payının %40'ı tarihi zirveydi. ICO çılgınlığının yaşandığı günler geride kalmış gibi görünüyor ve son birkaç yıldır kullanım durumu, gaz piyasasının %5-10'luk mütevazı bir pay aralığına sahip. Muhtemelen hikayedeki Diğer ERC-20 Tokenleri alt kategorisinin baskınlığını fark etmişsinizdir. Tarih boyunca, çok sayıda proje 15 dakikalık şöhretlerinin tadını çıkardı ve herhangi bir durumda bu kategoriye ayın birkaç tokeni hakim oldu.
Tarih boyunca en popüler tokenlere yakından baksak bile, bunların hiçbiri bir yıldan uzun bir süre boyunca baskın olmadı.
Karşılık gelen zincirlerin yerel tokenlerine token arayüzü ve onlar için merkezi olmayan finans kullanım durumları sağlayan, özellikle WETH ve WBTC olmak üzere, takas edilebilir tokenlerin dikkate değer bir alt kategorisi, sarılmış(wrapped) varlıklardır. Bu, Ether ile ifade edilen hacmin bile Ethereum'da iki biçimde var olduğu anlamına gelir - yerel ETH ve sarılmış bir token olarak.
DeFi
Merkezi Olmayan Finans (DeFi) için pek çok uygulama öngörülmüştü – borç verme, borçlanma, spot ve türev alım satım, faiz kazancı, sigorta ve diğerleri. Şu anda gördüğümüz etkinin çoğu sadece birinden geliyor: merkezi olmayan varlık ticareti. Son iki yılda, likidite sağlama ve ürün farmingi de oldukça popüler uygulamalar olarak ortaya çıktı ve gelecekte DeFi alanının daha fazla çeşitlendirilmesi muhtemel olabilir.
Merkezi Olmayan Borsalar (DEX'ler) ilk olarak 2017'de EtherDelta'nın ortaya çıkmasıyla popülerlik kazandı ve o zamandan beri büyük bir gaz tüketicisi oldu. Likidite hem traderlar tarafından sağlandığından hem de onları cezbettiğinden, çoğu zaman oyunda doğal bir merkezileştirici güç vardır, şu anda platformların lideri (DeFi gaz tüketiminin %88'inde zirve ve şu anda ~%60'ta) Uniswap ile birlikte bu kategoriye sadece bir veya iki platform daha hakimdir, . Ayrıca, bu alanda doğrudan bir DEX değil, diğer sağlayıcılardan belirli bir çift için "en iyi takas fiyatı" kullanan ve onları müşteriden soyutlayan bir toplayıcı olan Metamask'ın (turuncu, üst bant) varlığına da dikkat edin. Bu, daha fazlasını görmeyi beklediğimiz bir başka eğilimdir - endüstri olgunlaştıkça, bazı işlevler açık olmaktan ziyade örtük hale gelebilir; kullanıcılar, zincir içi(on-chain) ve zincirler arası(cross-chain) etkileşimlerin tüm işin zor tarafını soyutlayarak en fazla kolaylığı sağlayan platformlarla etkileşime girebilir.
Köprüler
Çapraz zincirden bahsetmişken, köprüler en yeni önemli gaz tüketicileri arasındadır. Ethereum üzerinde işlem yapmak fiat açısından oldukça pahalı hale geldikçe ve rakip zincirler istikrar ve işlevsellik açısından olgunlaştıkça, zincirler arası sermaye akışlarının ortaya çıktığını görüyoruz. Axie Infinity popülaritesinin zirvesinde (birkaç gün için ~%8 gaz tüketiminde zirve yapan) Ronin köprüsünün kısa ömürlü bir yükselişinin yanı sıra, köprülerin gaz tüketimi geçen yıla göre ikiye katlandı (%1'den %2'ye) , Ethereum blok zincirini ekosistemdeki (Polygon, Arbitrum, Optimism) ve rakip ekosistemlerdeki (Avalanche, Polkadot) L2 çözümlerine bağlar. Fon akışına ilişkin herhangi bir anlamlı içgörünün çok zincirli bir zihniyet ve araçlar gerektirebileceği bir noktaya yaklaşabiliriz.
Bitcoin'in bile buna karşı bir bağışıklığı bulunmuyor – toplam arzının %1'inden fazlası şu anda merkezi bir köprü olan WBTC biçiminde Ethereum platformuna köprülenmiştir .
NFT'ler
Bugün çok az kişi Cryptokitties'i hatırlayabilir , ancak 2017'de ilk popüler NFT projesi, ağ veriminin yaklaşık üçte birine kısaca katkıda bulunarak ağ ücretlerini önemli ölçüde artırdı. Aynı yıl OpenSea'nin beta sürümü yayınlandı. Ancak, NFT alanının gaz piyasasında yeniden öne çıkması 2021'in ikinci yarısına kadar olmayacaktı. Bu, hesaba katılması gereken bir güç olduğundan beri – şu an itibariyle , Ethereum'da tüketilen tüm gazın yaklaşık üçte biri NFT etkinliği için kullanılıyor . Ne işlem başına yüksek gaz tüketimi ne de olumsuz fiyat koşulları şu anda bunu etkilemiyor gibi görünüyor. Bu kategoride OpenSea, NFT ile ilgili tüm gazın %60'ından fazlasını tüketerek pazarın lideridir ve diğer birkaç platform onu takip etmektedir.
Özellikle OpenSea Wyvern borsası tarafından kullanılan ERC-1155 token standardının tanıtılmasıyla bazı verimlilik kazanımları elde edildi - bu standardın benimsenmesi, göz önünde bulundurulması gereken başka bir trend.
MEV Botları
Genel fikir birliği, Miner Extractable Value (Madenci Çıkarılabilir Değerinin) (MEV) Ethereum'un tasarımının doğal bir eseri olduğu ve DeFi ekosisteminin verimliliğini artırmada önemli bir rol üstlendiği, yani MEV etkinliğinin %95'inden fazlasını oluşturan merkezi olmayan borsalar arasındaki fiyat farklılıklarını ortadan kaldırarak hizmet ettiği yönündedir.
Adından da anlaşılacağı gibi, MEV'in ana yararlanıcıları genellikle madenciler değil, MEV işlemleri oluşturmak için otomatik araçlar kullanan bir arama ve çıkarıcı topluluğudur. Ancak madenciler, kazananın her şeyi aldığı fırsatlar olma eğiliminde olan ve gaz için piyasa fiyatlarının çok üzerinde ödeme yapan arbitraj işlemlerinin acil doğasıyla bağlantılı yüksek ücretlerden yararlanmaktadır.
MEV çıkarıcıların genellikle kendilerinin reklamını yapmadıkları ve MEV işlemleri sınıflandırması için deneysel yöntemlerin kusurlu olduğu göz önüne alındığında, gerçek rakamı hafife alıyor olabiliriz – Flashbots ekibine göre, gazın en az %4'ü MEV işlemleri tarafından harcanıyor.
Rakip zincirler en azından MEV etkisini azaltabilirse, kullanıcıları Ethereum'dan uzaklaşmaya teşvik edebilir.
Diğer
Ethereum'un izin gerektirmeyen bir platform olarak tasarımı, onchain oyun ve çoklu imza protokollerinden Ponzi şemalarına kadar yukarıda listelediklerimizin ötesinde birçok kullanım örneğine yol açar. Zirvede, MMM (gaz kullanımının %10'unda zirve yapıyor) ve FairWin (kısaca %40'a varıyor) gibi Ponzi şemaları, Ethereum için en popüler kullanım durumları arasındaydı. Ama bu günler geride kalmış gibi görünüyor. Özellikle fon yönetimi için kullanılan çok imzalı sözleşmeler(multi-signature contracts) olmak üzere, borsa sözleşmeleri de buraya dahildir. Tespit edilmemiş MEV çıkarma, belirsiz DeFi protokolleri ve standart olmayan tokenler de bu kategoride sayılabilir.
Tüm Ethereum etkinliğinin sınıflandırılması, hiç bitmeyen bir çabadır.
Yukarıdaki tüm kategorilerin kapsamını sürekli olarak iyileştireceğiz ve ortaya çıkan kullanım durumları yeterli etki seviyelerine ulaştığında yenilerini ekleyeceğiz.
Çözüm
Ethereum'un amacı deneysel olarak kullanımıyla tanımlandığı sürece, Ethereum birçok farklı şeye hizmet etmiştir. İlk günlerdeki yerel varlık ödeme ağından, 2018'deki değiştirilebilir tokenlere ve son zamanlarda takas edilemeyen tokenlere kadar, birçok kullanım örneği, platformun en büyük ücret ödeyen tarafı olmanın öncülüğünü yaşadı. Orijinal Ethereum vizyonuyla büyük ölçüde uyumlu, Ethereum'un gerçekleştirdiği hesaplamalara neredeyse agnostik, genel amaçlı merkezi olmayan bir bilgisayar gibi göründüğünü kabul etmeliyiz.
Ortaya çıkan dinamik ekosistemi anlamak basit bir iş değildir. Değer, ağ üzerinden çok sayıda farklı kanal aracılığıyla sayısız farklı biçimde akar. Daha da zorlaştırmak için, Ethereum giderek artan bir şekilde diğer L1 ve L2 zincirleriyle bağlantılı hale geliyor. Sürekli artan sayıda varlık, proje, protokol ve varlık aynı anda birden fazla zincirde bulunur ve platformlar arasında serbestçe geçiş yapar.
Bugün Ethereum'a, sanki Bitcoin, hatta 2019'un Ethereum'u gibi aynı zihniyetle yaklaşmak, çok uygun olmayacaktır. Tek varlıklı, tek zincirli metriklere güvenmek, eksik ve yüzeysel bir anlayış sağlar - ağın mevcut durumunu anlamak, yeni gelişmeler hakkında dikkatli bir farkındalık, geniş bir uzmanlık alanı ve nüansın takdir edilmesini gerektirir.
Her zaman olduğu gibi Glassnode tam da bunu sağlamak için orada olacak.
Yeni yayınlanan Ethereum kırılım ölçümleri artık Glassnode Studio'da mevcut:
– Pre-Set Dashboard Exploring the Etherverse (Etherverse'i Keşfetmek İçin Önceden Ayarlanmış Gösterge Tablosu)
– Transaction Type Breakdown (Relative) (İşlem Türü Dağılımı) - Göreceli
– Transaction Type Breakdown (Absolute) (İşlem Türü Dağılımı) - Mutlak
– Gas Usage by Transaction Type (Absolute) (İşlem Türüne Göre Gaz Kullanımı) - Mutlak
– Gas Usage by Transaction Type (Relative) (İşlem Türüne Göre Gaz Kullanımı) - Göreceli
Önemli Çıkarımlar
Ethereum, çoğunlukla değer aktarımı için kullanılan bir platform olmaya devam ediyor, ancak değeri neyin oluşturduğunun ve bir aktarımı neyin oluşturduğunun kapsamı sürekli değişiyor. Bitcoin'in aksine Ethereum, aşağıdakileri içeren araçlar ve bir zihniyet gerektirir:
- Kullanım durumuna duyarlıdır ve yeni gelişmelere uyum sağlar.
- Karşılanabilir ve değiştirilemez tokenleri(fungible and non-fungible tokens) içeren geniş bir değer tanımına sahip çoklu varlık(Multi-asset).
- Merkezi olmayan finans protokollerini ve zincirler arası köprülemeyi içeren geniş bir transfer tanımına sahip çok protokollü ve çok zincirli.
- Bizi Twitter'dan takip edebilirsiniz.
- Telegram kanalımıza katılabilirsiniz.
- Analizler ve detaylı çalışmalar için Glassnode Forum'u ziyaret edebilirsiniz.
- Onchain metrikleri ve grafikler için Glassnode Studio'ya göz atabilirsiniz.
- Borsaların onchain metrikleri ve aktiviteleri hakkında otomatik bildirimler için Glassnode Alerts Twitter'ı ziyaret edebilirsiniz.